جامعه فوتبال ایران و آسیا در سوگ درگذشت یکی از ماندگارترین و پرافتخارترین چهره‌های مدیریتی تاریخ ورزش ایران به سوگ نشست. مدیر فوتبالی که در دوران ریاست خود بر فدراسیون فوتبال ایران (۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷)، زمینه‌ساز درخشان‌ترین موفقیت‌های تیم ملی بود، در سن ۸۶ سالگی در نیویورک درگذشت.
به گزارش سرویس ویژه واندا اسپورت کامبیز آتابای نه تنها به‌عنوان دهمین رئیس فدراسیون فوتبال ایران و بنیان‌گذار ساختار حرفه‌ای فوتبال شناخته می‌شود، بلکه افتخار تنها رئیس ایرانی کنفدراسیون فوتبال آسیا را نیز در کارنامه خود دارد.
معمار ساختار و افتخار ملی
دوران شش ساله ریاست کامبیز آتابای به حق یکی از مهمترین و برجسته‌ترین دوره‌های مدیریتی فوتبال ایران از حیث تشکیلات و دستاوردهای ملی محسوب می‌شود. آتابای، که با وجود سوابق مدیریتی در دربار پهلوی و عدم پیشینه مستقیم فوتبالی، با به‌کارگیری افراد متخصص، رویکردی علمی و سازمان‌یافته را در پیش گرفت.
مهمترین دستاوردهای دوران ریاست آتابای:
🏆 صعود تاریخی به جام جهانی (۱۹۷۸): کسب نخستین صعود تاریخ تیم ملی فوتبال ایران به رقابت‌های جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین، بزرگترین دستاورد ملی این دوره بود.
🥇 قهرمانی‌های پیاپی آسیا: تیم ملی ایران موفق به کسب دو عنوان قهرمانی متوالی در جام ملت‌های آسیا شد (قهرمانی ۱۹۷۲ و قهرمانی به‌عنوان میزبان در جام ملت‌های ۱۹۷۶).
🏅 المپیک و بازی‌های آسیایی: حضور موفق در المپیک مونیخ (۱۹۷۲) و مونترال (۱۹۷۶)، و همچنین قهرمانی در بازی‌های آسیایی.
🌟 پرورش نسل طلایی: حمایت ویژه از تیم ملی جوانان و کسب قهرمانی‌های متوالی در آسیا، که با ارتقای حشمت مهاجرانی به سرمربیگری بزرگسالان، این نسل جوان را به بدنه تیم ملی تزریق کرد.
میراث ماندگار: بنیان‌گذاری لیگ تخت جمشید
مهمترین میراث ساختاری آتابای، بنیان‌گذاری لیگ تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بود. این لیگ، اولین لیگ سراسری و سازمان‌یافته فوتبال ایران به‌شمار می‌رود که نقش حیاتی در رشد فوتبال باشگاهی و توسعه زیرساخت‌ها ایفا کرد:
سازمان‌دهی فوتبال باشگاهی: لیگ تخت جمشید توانست تقویم فوتبال ایران را منسجم و معقول کند و رقابتی با کیفیت را پایه‌ریزی نماید که با قهرمانی باشگاه‌های بزرگی چون پرسپولیس، پاس و استقلال همراه بود.
توسعه منطقه‌ای: این لیگ به رشد باشگاه‌های منطقه‌ای و ایجاد زیرساخت‌های ورزشی در مراکز استان‌ها کمک شایانی کرد، به‌طوری که بسیاری از ورزشگاه‌های استانی و تیم‌های ریشه‌داری مانند برق شیراز و ابومسلم خراسان، یادگار آن دوران هستند.
رشد کیفی تیم ملی: ارتقاء کیفیت لیگ و حمایت از تیم‌های جوانان، منجر به ایجاد یک نسل طلایی شد که توانستند دو بار پیاپی قهرمان جام ملت‌های آسیا شوند و شاهکار صعود به جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین را رقم بزنند.
تنها رئیس ایرانی در رأس فوتبال آسیا
افتخار مدیریتی کامبیز آتابای فراتر از مرزهای ایران رفت. او در سال ۱۳۵۶ (۱۹۷۷ میلادی) به‌عنوان ششمین رئیس کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) انتخاب شد و تا سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۸) این سمت بین‌المللی و مهم را بر عهده داشت. آتابای تا به امروز، تنها ایرانی است که بر صندلی ریاست عالی‌ترین نهاد فوتبال قاره کهن تکیه زده است. این جایگاه، اوج نفوذ و اعتبار فوتبال ایران در سطوح مدیریتی قاره‌ای را در آن دوره نشان می‌دهد.
تأثیر مدیریت او بر AFC کوتاه اما تعیین‌کننده بود:
ارتقاء جایگاه ایران در آسیا: این ریاست مستقیماً با موفقیت‌های خیره‌کننده تیم ملی ایران (دو قهرمانی پیاپی جام ملت‌های آسیا و صعود به جام جهانی) گره خورده بود و اعتبار فوتبال ایران را به بالاترین سطح ممکن در قاره رساند.
تلاش برای حرفه‌ای‌سازی: آتابای با دیدگاه مدیریتی خود، تلاش کرد تا ساختارهای داخلی و تقویم مسابقات AFC را به سمت حرفه‌ای‌سازی و هماهنگی بیشتر با استانداردهای جهانی (به خصوص اروپا) هدایت کند.
با وجود مدت کوتاه ریاست (ناشی از وقایع داخلی ایران)، حضور آتابای در رأس AFC، دروازه‌های بین‌المللی را برای فوتبال ایران باز کرد و اعتماد به نفس لازم برای برنامه‌ریزی‌های کلان جهانی را فراهم آورد.
جاه‌طلبی بزرگ: رؤیای میزبانی جام جهانی
برنامه‌ریزی برای میزبانی جام جهانی بزرگترین و بلندپروازانه‌ترین هدف کامبیز آتابای در اواخر دوران مدیریتی او بود. این رؤیا در اوج قدرت و نفوذ ایران در AFC و جهان، مطرح شد:
هدف‌گذاری جهانی: پس از صعود موفق به جام جهانی ۱۹۷۸ و کسب دو عنوان آسیایی، آتابای به این نتیجه رسید که فوتبال ایران باید پله بعدی را در سطح جهان بردارد. ریاست او بر AFC این باور را تقویت می‌کرد که ایران توانایی و اعتبار لازم برای کسب امتیاز میزبانی یک رویداد بزرگ جهانی را دارد.
توسعه زیرساخت‌ها: بخشی از تلاش‌های او برای توسعه زیرساخت‌ها، از جمله نوسازی و ساخت ورزشگاه‌های بزرگتر در تهران و مراکز استان‌ها (مانند ورزشگاه آزادی)، در این راستا تعریف می‌شد تا استانداردهای لازم برای میزبانی مسابقات سطح بالا را برآورده کند.
اگرچه تحولات سیاسی سال ۱۳۵۷ مانع از ادامه این تلاش و پیگیری رسمی این هدف شد، اما طرح چنین ایده‌ای در آن زمان نشان‌دهنده دیدگاه مدیریتی آتابای بود که فوتبال ایران را نه فقط در حد یک قدرت منطقه‌ای، بلکه در قامت یک مدعی میزبانی جهانی می‌دید و این جاه‌طلبی را از راه نفوذ در نهادهای بین‌المللی پیگیری می‌کرد.
کامبیز آتابای، پایان یک عصر طلایی مدیریت در ورزش ایران است؛ دورانی که فوتبال ایران با اتکا بر برنامه‌ریزی، نظم تشکیلاتی و مدیریت علمی، به اوج قاره آسیا رسید و نام خود را در سطح جهانی تثبیت کرد.
